Je thuis-studio inrichten

Je thuisstudio inrichten

De droom van iedere beginnende muzikant of producer: een plek in je eigen huis waar je in alle rust je eigen muziek kunt produceren. Aan welke eisen moet zo'n ruimte voldoen, en hoe richt je 'm in?

We gaan in dit artikel vooral in op de ruimte zelf, de akoestiek en de inrichting. Soms hangen die af van de toepassing, dan noemen we dat.

Hoe groot moet een thuisstudio zijn?

Een thuisstudio hoeft niet groot te zijn. Woon je klein? Dan kan een hoekje in de slaapkamer al voldoen. Wist je dat Billie Eilish haar muziek opneemt in haar eigen slaapkamer? Een bed doet wonderen voor de akoestiek. Het nadeel van je slaapkamer is dat je beperkt bent in de inrichting, dat je er niet veel kan laten slingeren. En dat je er niet kan werken als je partner slaapt en jij nét die inspiratie krijgt.

De ongebruikte babykamer of het rommelkamertje? Dat kan, als je je spullen er maar in kwijt kan. Kleine ruimtes zijn vaak wel wat lastiger voor wat betreft de akoestiek. De afstand van je luidsprekers tot de muren is klein, waardoor je relatief veel reflecties krijgt. Dat is op te lossen met dempingsmateriaal. Een fundamenteler probleem is de weergave van de laagste tonen. Die is in kleine ruimtes beperkt en vaak wat rommelig. Als je een koptelefoon gebruikt is dit minder een probleem.

Ook belangrijk voor de akoestiek is de verhouding van de lengte, breedte en hoogte. Die kan het best zo verschillend mogelijk zijn, om resonanties te spreiden. Als je kamertje ongeveer even breed, diep en hoog is dan is dat een lastige combinatie. Sommige lage tonen (lage frequenties) klinken dan sterker dan andere, vaak afhankelijk van de plaats in de ruimte. Het dempen van deze ‘staande golven’ is een stuk lastiger dan het dempen van hogere frequenties. Een schuin dak is een voordeel.

Geluidsisolatie

Verwar geluidsisolatie niet met geluidsdemping of geluidsabsorptie. We hebben het hier over hoeveel geluid er van buiten naar binnen komt (verkeersgeluiden, natuurgeluiden, huisgenoten) en hoeveel geluid er van binnen naar buiten komt (vervelend voor buren en slapende huisgenoten). 

Tenzij je geld kunt uitgeven aan een verbouwing, kun je hier vaak weinig aan veranderen. Een goede geluidsisolatie vergt zware, eventueel dubbele tussenwanden, en dubbele of driedubbele ruiten. Kieren en ander geluidslekken stop je natuurlijk dicht. Je kunt de isolatie dus niet vergroten met dempende materialen in de ruimte. Contactgeluiden, meestal via de vloer, kun je wel verminderen met een tussenliggende isolatielaag.

Geluidsbronnen in je studio

Als je je eigen stem of instrument met een microfoon wilt opnemen dan is het belangrijk dat je studio stil is. In de praktijk is er meer geluid dan waar je je van bewust bent. 

Je computer heeft ventilatie, die storend is in je opname. Je kunt daar verschillende dingen aan doen: je computer inbouwen in een kist met geluiddemping (denk aan de warmteafgifte!), of de computer zelfs in een andere ruimte zetten. Bij sommige computers is de snelheid van de ventilatie af te stellen. Moet je nog een computer kopen? Zoek dan eens naar speciale stille modellen voor gebruik in studio's.

Mechanische afzuiging in je studio kan ook zo'n storingsbron zijn. En ook de centrale verwarming maakt meer geluid dan waarvan je je waarschijnlijk bewust bent. Gelukkig kun je die uitzetten tijdens je opname.

Geluidsabsorptie in je studio

Waarom is de akoestiek in je studio zo belangrijk? Ten eerste beïnvloedt de akoestiek natuurlijk je opname. Over ‘t algemeen wil je in je thuisstudio een ’droog' geluid, dus zonder de eigenschappen van de ruimte te horen. Dat geeft je de meeste mogelijkheden om die later te kunnen toevoegen. Ten tweede wil je het eindresultaat zo goed mogelijk kunnen beoordelen. Als dat wordt gekleurd door dezelfde akoestiek als bij de opname dan krijg je een vertekend beeld.

Hoe meer absorptie hoe beter dus? Nee, zo eenvoudig is het niet. Bij het opnemen van een stem of een instrument is het wel zo dat de opname bruikbaarder is als je de ruimte niet hoort. Zingen of spelen in een kurkdroge ruimte is echter geen pretje, en het oog wil ook wat. De galm kun je toevoegen op je koptelefoon.

Er zijn complete sets met absorberende materialen te koop die je zo tegen je muur plakt. Deze akoestische platen bestaan in verschillende kleuren en vormen, dus je kunt er creatief mee zijn. Zorg dat de dempende materialen over je wanden verspreid zijn, met een voorkeur voor je oorhoogte tijdens het luisteren. De directe omgeving van je luidsprekers is het belangrijkst. Zo maak je het meest effectief gebruik van de absorptie en spreid je de reflecties.

Is het goed opnemen van zang belangrijk voor je? Lees dan hieronder over de vocal booth.

Hoge en lage frequenties dempen

Het probleem bij geluidsabsorptie in een kleine ruimte is dat het eenvoudig is om hoge frequenties te dempen, maar moeilijk om lage frequenties te dempen. Voor een goed resultaat heb je beide nodig. Om lage frequenties te dempen heb je dikke materialen nodig en afstand tot de wand. Da's nou net lastig in een kleine ruimte.

Lage tonen kun je bijvoorbeeld dempen met bass traps. Dat zijn driehoekig gevormde stukken schuim die je in de hoeken van de ruimte kunt plaatsen. Daar hebben ze het meeste effect. Ook kun je overwegen om dikke stukken schuim (10 centimeter of meer) te gebruiken als demping aan de wand. Dikke kussens werken ook. Nu begrijp je ook waarom een bed in je studio zo'n goed idee is!

De hogere frequenties kun je dempen met akoestische materialen, dikke kleden en gordijnen. Gebruik niet het goedkope eierdoppenschuim uit de bouwmarkt, dat is echt te dun. Een centimeter of vijf dikte is veel beter en dempt ook de wat lagere frequenties. Plaats die dempingsmaterialen verspreid over je studio. Ook het plafond is een goed plek! 

En zo kom je misschien op het idee dat een dikke vloerbedekking of een dik kleed ook een flinke invloed heeft op de ruimte-akoestiek. Maar let dus op dat je niet alleen de hoge frequenties dempt. Kussens zijn ook prima absorbeerders.

Een goede plek voor geluidsdemping is ook de wand direct naast je luidsprekers. Zo voorkom je dat het geluid uit de luidsprekers ook nog vertraagd via reflectie van de wand je oor bereikt en het geluidsbeeld vertroebelt.

Geluidsdiffusie in je studio

Je kent vast wel de ‘ping’ of flutterecho die je hoort als je in een kleine kamer in je handen klapt. Het geluid wordt door de muur weerkaatst, dan door de tegenoverliggende muur, enzovoorts. Een echo op een bepaalde frequentie, die vastligt door de afstand tussen de muren. Wat nu als die muur niet als een spiegel zou werken, maar het geluid in een andere richting zou reflecteren? Dan zou de galm een stuk gelijkmatiger zijn.

Dit is het principe van diffusie. Een boekenkast kan al helpen om de geluidsgolven te spreiden. Maar er zijn ook speciale diffusors in de handel die veel effectiever zijn. Zo kun je een prettige akoestiek krijgen zonder teveel demping. Diffusors worden in thuisstudio's vooral tegen de achterwand geplaatst, onder andere omdat er wat afstand tot de luisteraar moet zijn, en omdat de luidsprekers naar de achterwand stralen.

De inrichting van je homestudio

Voor het goed beoordelen van je mix op je luidsprekers is het fijn als je studio symmetrisch is. Je werktafel staat dus het liefst in het midden. Belangrijker nog: je zit precies midden tussen de luidsprekers. Die luidsprekers staan of hangen bij voorkeur op oorhoogte en zijn naar je neus gericht. 

Je kunt je midi-toetsenbord vóór je zetten of naast je. Tijdens het spelen is het geluidsbeeld minder belangrijk. Bij het zingen gebruik je je koptelefoon. Je microfoon zit aan een zwenkstatief en heeft een plopfilter. Een groot beeldscherm (of liever nog; twee schermen) is erg prettig bij het werken met een DAW.

Stream je, of neem je filmpjes op? Dan is de achtergrond natuurlijk super belangrijk. Maak het zo gezellig als je wilt. Kussens en kleedjes? Goed voor de akoestiek. Denk aan de verlichting van je gezicht en de achtergrond. Als je de achterwand groen schildert heb je meteen een ‘green screen’ waardoor je in bijvoorbeeld OBS je achtergrondafbeelding kunt kiezen.

De vocal booth of zang booth

Wil je nog professioneler je zang opnemen? Dan wil je graag een zo droog mogelijk geluid. Op je zang dus, niet in je hele studio. Je kunt dat bereiken met een vocal booth, een eventueel tijdelijke voorziening die bijna alle reflecties wegneemt. In een echte studio is het een aparte ruimte, maar in je homestudio kun je het zelfde bereiken door bijvoorbeeld dekens, kussens en dekbedden te gebruiken. Hang ze over een kapstok, een kast of een waslijn. Hartstikke gezellig!

Zorg voor absorptie rondom zanger(es) en microfoon. Ook achter en naast de zanger dus, en niet alleen achter de microfoon. Die is aan de achterkant juist het minst gevoelig. Dat is ook de reden dat een reflectiefilter, zo'n halfrond stuk dempingsmateriaal achter je microfoon, niet zo effectief is.